Besin çeşitleri her yaştan insanın sağlığı için önemli. İnsanlığın varoluşundan bu yana, sağlıklı olması için alması gereken besin değerleri vardır. Bu besinler zaman içinde bilimin gelişmesiyle birlikte kendi içinde gruplara ayrılmıştır. Çünkü vücudumuzun sağlıklı olması için gereken enerjiyi tek bir besin grubundan almamız mümkün değildir. Bu nedenle beslenme rutinimizdeki çeşitlilik oldukça önemlidir. Besin türleri hakkında bilgi edinerek, sağlığınızı en iyi şekilde koruyabilirsiniz. İşte detaylar!
Besin Çeşitleri: Proteinler
Sudan sonra, canlı organizmasında en çok bulunan molekül olan proteinler yetişkin bir insan vücudunun %16’sını oluşturmaktadır. İnsan vücudu enerjisinin büyük bir çoğunluğunu proteinlerden sağlamaktadır. Protein bakımından en zengin besin olarak bilinen anne sütüne en yakın protein ise yumurtadır. Hayvansal ve bitkisel olmak üzere 2’ye ayrılan proteinlerin hayvansal bazlı olanları, et, süt yumurta iken; bitkisel bazlı olanları, tahıllar, kuru baklagiller ve kuru yemişlerdir.
Proteinlerin Görevleri Nelerdir?
- Vücudun savunma mekanizmasını oluşturan proteinler aynı zamanda vücudumuzun büyüyüp gelişmesi için son derece önemli bir besin öğesidir.
- Vücudumuzdaki dokuların yapı ve onarımı sağlayan proteinlerin bir diğer görevi de yeni hücre oluşumunu sağlamaktır.
- Vücudun doğal işleyişini düzenlerler.
- Vücudun enerji ihtiyacını karşılarlar.
Hangi Besinlerde Protein Bulunur?
- Süt, peynir, kefir, yoğur gibi süt ürünlerinde,
- Pirinç, makarna, buğday gibi tahıl ve ekmek gruplarında,
- Mercimek ve nohut gibi kuru baklagillerde,
- Fındık, fıstık gibi kuruyemişlerde protein bulunur.
Besin Çeşitleri: Karbonhidratlar
İnsan vücudunun temele enerji ihtiyacının büyük bir kısmını karşılayan karbonhidratların beslenme rutinimizde mutlaka bulunması gerekir. Karbonhidratları, basit ve kompleks karbonhidratlar olmak üzere 2 şekilde incelemek mümkündür. Ekmek, tahıllar, kuru baklagiller, sebze ve meyveler, süt ürünleri kompleks karbonhidratları oluştururken nişasta ve saf şeker basit karbonhidratlardandır.
Kompleks karbonhidratlara basit karbonhidratlar arasındaki fark; kompleks karbonhidratların sizi tok tutma süresi basit karbonhidratlara göre çok daha fazladır. Örneğin “Neredeyse 1 tane ekmek yedim ama yine acıktım” cümlesini çevrenizden çok duyuyorsunuzdur. Bunun sebebi ekmeğin basit karbonhidratlar sınıfına girmesi ve bu nedenle de tokluk hissini çok kısa bir süre vermesidir.
Karbonhidratların Görevleri Nelerdir?
- Canlıların temel enerji kaynağını ve yapıtaşını oluşturan karbonhidratlar, su ve elektrolitlerin vücudumuzda tutunmasına yardımcı olurlar.
- En önemli organımız olan beynimiz, enerji kaynağı olarak karbonhidratları kullanmaktadır.
- Karbonhidratların bir diğer görevi de kandaki lipitleri düşürmesidir.
- Günlük enerji ihtiyacımızın %60’ını karbonhidratlardan karşılarız.
Hangi Besinlerde Karbonhidrat Bulunur?
- Süt ve süt ürünleri, tahıl ve ekmek grubu, kuru baklagiller kompleks karbonhidrat sınıfına girerken, tahıl ve ekmek basit karbonhidratlar grubuna girer.
Besin Çeşitleri: Vitamin ve Mineraller
Vitaminler ve mineraller vücudumuzda direkt enerji kaynağı olarak kullanılmazlar. Büyük bir kısmı iskelette ve dişlerde bulunan mineraller vücudumuzun yaklaşık %6’sını oluşturur.
Vitamin ve Minerallerin Görevleri Nelerdir?
- Mineraller ve vitaminler vücudumuzun savunma mekanizmasıdır.
- A, C, ve E vitaminleri vücudumuzda antioksidan olarak bilinir ve hücre hasarının engellenmesine yardımcı olurlar.
- Vücudumuza sodyum ve potasyum sıvısının dengelenmesine mineraller yardımcı olur.
- Oksijenin dokulara taşınmasını sağlayan mineral demir mineralidir.
- Diş ve kemik yapısında önemli minerallerden kalsiyum ve fosfor bulunur.
Hangi Besinlerde Vitamin ve Mineraller Bulunur?
- Balık, süt ve karaciğerde A vitamini,
- Kırmızı et, süt ve tahıllardan B vitamini,
- Portakal, greyfurt, mandalina gibi turuncu meyvelerde C vitamini,
- Özellikle güneş ışınlarında ve yumurtada D vitamini,
- Mısırözü ve soyada E vitamini,
- Ispanak, brokoli gibi yeşil yapraklı sebzelerde K vitamini,
- Sebze ve meyvelerde, süt ve süt ürünlerinde, et ve et ürünlerinde ise bolca mineral bulunur.
Besin Çeşitleri: Yağlar
Başlıca enerji depolarımızdan biri olan yağlar vücudumuzun yaklaşık %18’sini oluşturur. Eğer enerjimizi harcamazsak, çok hareketsiz kalırsak bu durum vücudumuzda yağ depolanmasına neden olur. Bu durumun dışa yansımasına kilo almayı örnek verebiliriz. Yağlar iki gruba ayrılır; bunlar doymuş yağlar ve doymamış yağlardır. Doymamış yağ asitleri bitkisel bazlı iken doymuş yağ asitleri hayvansal bazlıdır.
Yağların Görevleri Nelerdir?
- Yağlar vücudumuzun ısısının ve dengesinin sabit tutulmasına yardımcı olur.
- Karbonhidrattan sonra en iyi enerji kaynakları olan yağlar, bazı hormonların yapısında da bulunur.
- A, D, E, K gibi yağda eriyen vitaminlerin vücudumuzda kalmasını sağlar.
- Vücudumuzun sağlığı için mutlaka bitkisel bazlı sıvı yağları tercih etmeliyiz.
Hangi Besinlerde Yağ Bulunur?
- Kuyruk yağı, tereyağı gibi hayvansal bazlı yağlar
- Mısır yağı, zeytinyağı, Ayçiçek yağı gibi bitkisel bazlı yağlar
- Balık yağı
Besin Çeşitleri: Su
Vücudumuzun %80’inin su ve kafeinli içeceklerden oluştuğunu biliyor muydunuz? Su, hayvanlar, bitkiler, insanlar, doğa kısacası tüm evren için en önemli kaynaktır. Vücudumuzdaki her organ ve doku su ile var olur ve yaş ilerledikçe vücuttaki su oranı günden güne azalır.
Suyun Görevleri Nelerdir?
- Su, deri ve cildimizin sağlığı için oldukça önemli rol oynar.
- Vücudumuzun ısısını dengede tutmasına yardımcı olur.
- Vücudumuzdaki toksinlerin atılmasını sağlar.
- Eklem sağlığı için oldukça önemlidir.
- Vücudumuza aldığımız besinlerin, sindiriminde, emiliminde ve son olarak hücrelere taşınmasında büyük bir rol oynar.
- Vücudumuzdaki kanın görevlerini yerine getirmesine yardımcı olur.
- Su içmeyi ihmal etmemeliyiz. Yeteri kadar su içmemek, baş ağrısı, şişlik, böbrek hastalıkları gibi hayat konforumuzu düşürecek rahatsızlıklara neden olur. Bu nedenle her gün 8-10 bardak su içmek ideal olacaktır.
